Spadająca liczba pasażerów oraz starzejące się spalinowe wagony motorowe skłoniły pod koniec lat 80-tych XX wieku do szukania alternatywy dla ciężkich spalinowozów ciągnących jeden lub dwa wagony. Produkcji protoplasty współczesnych szynobusów podjął się zakład Kolzam z Raciborza. Projekt nowego pojazdu oparł na istniejącym sprzęcie – drezynie inspekcyjnej WOA-29.
Pierwszy egzemplarz powstał już w roku 1988. Wyposażony był w silnik Andoria SW-400 na licencji Leyland. Fabryka z Raciborza wykorzystywała te jednostki napędowe również w swoich drezynach motorowych. Pozostałe pięć pojazdów – w tym jeden na rozstaw szyn 1524 mm (przeznaczony dla LHS) – wyposażono w nowocześniejszy silnik Andoria 6CT107. Stąd można było odnieść wrażenie, że na peron wjeżdża Autosan H9.
Wyprodukowano 6 sztuk tego pojazdu. Jako oparte na drezynie inspekcyjnej były bardzo toporne – brakowało toalet (te zamontowano dopiero po modernizacji w egzemplarzach 003 i 004), a silnik pracował tylko w członie, który akurat prowadził pociąg (w każdym członie była osobna jednostka napędowa).
Prototypowa jednostka z najsłabszym silnikiem po pobycie w Raciborzu, a następnie Kędzierzynie-Koźlu, została przekazana na Podlasie w 1997 roku, obsługując głównie połączenia z Hajnówki do Czeremchy. Zniszczenia spowodowane wypadkiem na przejeździe kolejowym (2008), w tym pęknięta ostoja, spowodowały całkowite wyłączenie egzemplarza 001 z ruchu. Przez długie lata stał jako pomnik przed siedzibą Przewozów Regionalnych w Warszawie. Po zmianie miejsca urzędowania szynobus przeniesiono do Łukowa, a w 2020 roku wrócił do Czeremchy.
Egzemplarze 002 i 003 na Śląsku były dość długo, stacjonując m.in. w Raciborzu, Kędzierzynie-Koźlu, Katowicach, Gliwicach i Czechowicach-Dziedzicach. Dopiero w 2000 roku trafiły do Lublina. W 2006 roku przydzielono je do Opola, następnie na chwilę trafiły do Białegostoku (2007), po czym przeniesiono je do Chojnic. Do końca swoich dni zostały już tam, obsługując mniej obłożone połączenia w węźle chojnickim. Zostały skasowane w latach 2014-2015, a na początku grudnia 2015 zostały zezłomowane.
Egzemplarze 004 i 006 od samego początku stacjonowały na Podlasiu. Pracowały tam do grudnia 2012 roku, kiedy to przebazowano je w rejon Łódzkiego Zakładu Przewozów Regionalnych do obsługi połączenia Opoczno – Tomaszów Mazowiecki (najpierw SN81-006, a gdy okazało się, że ten wóz niemiłosiernie się psuje, w styczniu 2013 przebazowano także 004). Długo się tam nie najeździły – gdy na początku września 2013 006 uderza w ciężarówkę, okazuje się, że szynobus nadaje się tylko na złom. Jakby tego było mało, 004 stał zepsuty w warsztacie, przez co na obsługiwanym przez te jednostki odcinku wprowadzono zastępczą komunikację autobusową. Oba pojazdy – po wprowadzeniu szynobusów SA135 na tę trasę – sprzedano, 004 trafił do Jaworzyny Śląskiej, 006 został pocięty.
Tak zakończyła się historia tych nieco topornych i pozbawionych wielu udogodnień szynobusów. Jakby tego było mało źle oznakowanych – SN81 oznaczałoby przekładnię hydrauliczną i sterowanie wielokrotne, a te pojazdy nie miały ani jednego, ani drugiego. Doświadczenia z ich obsługi pomogły jednak w tworzeniu nowszych składów – zarówno przez Kolzam, jak i innych producentów.
Na koniec trochę danych technicznych:
Typ: SPA-66
Producent: Kolzam Racibórz
Silnik:
SN81-001: 2x Andoria SW-400
SN84-002 do 006: 2x Andoria 6CT107
UWAGA: silnik pracował tylko w członie prowadzącym pociąg
Moc znamionowa:
SN81-001: 92 kW
SN81-002 do 006: 110 kW
Przekładnia: mechaniczna FPS Tczew 5S45
Prędkość konstrukcyjna: 90 km/h
Masa służbowa: 23,2 t
Długość: 16,5 m
Szerokość: 2,6 m
Wysokość: 3,25 m
Liczba miejsc siedzących: 46 do 54
Liczba miejsc ogółem: 140
Lata produkcji: 1988-1990
