WARSZAWA: 45 lat funkcjonowania linii autobusowej nr „195”

Kwiecień 2024 roku obfituje w okrągłe jubileusze, jeśli chodzi o historię warszawskich linii autobusowych, stąd mój kolejny artykuł w tej sprawie. Część z Was, szczególnie zorientowanych miłośników stołecznej komunikacji miejskiej, stwierdzi, że troszkę naginam rzeczywistość, bowiem dzisiaj, w 2024 roku, próżno szukać na trasach autobusów linii nr „195” … Tak, macie rację, bowiem linia padła ofiarą cięć po epidemii, ale nie sposób ją pominąć w Naszej specjalnej, historycznej serii. Obecnie jej status to „zawieszona do odwołania”, tak więc jeszcze gdzieś w eterze funkcjonuje…, ale wróćmy do jej początków…

7 kwietnia 1979 roku, zgodnie z treścią Polecenia Służbowego nr 2/79 Miejskich Zakładów Komunikacyjnych m. st. Warszawy uruchomiono linię łączącą rozbudowujący się Ursynów z Traktem Królewskim, którą oznaczono cyferkami „195”. Pierwsza jej trasa, gdzie spotkać można było 12 sztuk nowych przegubowych autobusów „Ikarus” z zajezdni ‘Woronicza’, przebiegała następująco:

• PLAC PIŁSUDSKIEGO – Tokarzewskiego-Karaszewicza – Krakowskie Przedmieście (powrót: Krakowskie Przedmieście – Królewska – PLAC PIŁSUDSKIEGO) – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – aleja Sikorskiego – Dolina Służewiecka – Rosoła – Bartoka – Surowieckiego (powrót: Surowieckiego – aleja KEN – Dolina Służewiecka) – Romera – Herbsta – Jastrzębowskiego – URSYNÓW PÓŁNOCNY

Uwagę zwraca przejazd autobusów przez ul. Gen. M. Tokarzewskiego-Karaszewicza, która dzisiaj nie jest przeznaczona do ruchu autobusów… Na pierwsze, istotne zmiany, trzeba było czekać do II połowy września 1981 roku, gdy godnie z treścią Polecenia Służbowego nr 44/81 MZK Warszawa wydłużono trasę na terenie Ursynowa, a jednocześnie ograniczono ilość autobusów na linii do 10 sztuk z zajezdni „Woronicza”. Nowa trasa przedstawiała się następująco:

• PLAC PIŁSUDSKIEGO – Tokarzewskiego-Karaszewicza – Krakowskie Przedmieście (powrót: Krakowskie Przedmieście – Królewska – PLAC PIŁSUDSKIEGO) – (…) – Romera – Herbsta – Pileckiego – Ciszewskiego – Dereniowa – Gandhi – Cynamonowa – Ciszewskiego – URSYNÓW POŁUDNIOWY

W lutym 1984 roku, w porozumieniu z władzami dzielnicy Śródmieście oraz pilną koniecznością wycofania autobusów z tymczasowego krańca na placu Teatralnym, trasę linii wydłużono na północ do ulicy Konwiktorskiej, tej samej, gdzie dzisiaj zlokalizowane są trzy ładowarki dla autobusów elektrycznych. Co jest ciekawe, mimo wydłużenia trasy o kilka przystanków, nadal w obsłudze pozostało 10 sztuk autobusów z zajezdni R-7. Rewolucyjną zmianę przyniosło Polecenie Służbowe nr 27/85 MZK Warszawa z początku lipca 1985 roku. Wówczas połączono dwie linie o nr „132” oraz „195” w jedną o nr „195” i skierowano na trasę:

• HUTA – Kasprowicza (powrót: Kasprowicza – Nocznickiego – Zgrupowania Armii Krajowej „Kampinos” – jezdnia wzdłuż budynków dyrekcji Huty – HUTA) – Żeromskiego – Słowackiego – plac Wilsona – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – Dawidowskiego – Słomińskiego – Bonifraterska (powrót: Bonifraterska – Muranowska – Andersa) – plac Krasińskich – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – aleja Sikorskiego – Dolina Służewiecka – aleja KEN – Surowieckiego – Romera – Herbsta – Pileckiego – Ciszewskiego – URSYNÓW POŁUDNIOWY

Wówczas na nowej trasie spotkać można było 6 autobusów z zajezdni R-5 „Inflancka” oraz 7 autobusów z zajezdni R-12 „Piaseczno”. Od tego czasu „195” była stałą wizytówką Bielan, Żoliborza, północnego Śródmieścia oraz Traktu Królewskiego. Dopiero październik roku 1998 przyniósł kosmetyczną zmianę polegającą na wydłużeniu trasy, na terenie Ursynowa, w okolice nowo wybudowanego marketu „Geant” (dzisiaj: „Auchan”) przy ul. F. Płaskowickiej. Utworzono wówczas małą pętlę dla jednej linii autobusowej o nazwie ‘Ursynów Zachodni’ (dzisiaj: ‘CH Ursynów’). Przez kolejne pięć lat autobusy linii „195” docierały do tego miejsca, po czym stołeczny Zarząd Transportu Miejskiego podjął się porządkowania komunikacji miejskiej na terenie dzielnicy. Zmiana trasy dotknęła także linię „195”, którą to wydłużono do nieczynnej dzisiaj pętli „Natolin Płn.”, gdzie na dwóch peronach krańcowały m.in. takie linie jak: 136, 403, 436, 503… Od 2003 roku autobusy kursowały na następującej, dość długiej trasie:

• HUTA – Kasprowicza – Żeromskiego – Słowackiego – plac Wilsona – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – Dawidowskiego – Słomińskiego – Bonifraterska (powrót: Bonifraterska – Muranowska – Andersa) – plac Krasińskich – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – aleja Sikorskiego – Dolina Służewiecka – aleja Rodowicza – Bartoka – Surowieckiego – Romera – Herbsta – Pileckiego – Roentgena – Płaskowickiej – NATOLIN PÓŁNOCNY

Z początkiem listopada 2008 roku, z uwagi na awaryjne zamknięcie wiaduktu drogowego w ciągu ul. Gen. Władysława Andersa nad ul. Zygmunta Słonimskiego oraz dworcem kolejowym „Warszawa Gdańska” dla pojazdów powyżej 3,5t, co skutkowało wycofaniem autobusów oraz tramwajów z tego odcinka, ZTM powrócił do trasy z 1979 roku na terenie Śródmieścia. Nowa/stara trasa linii nr „195” przedstawiała się następująco:

• PLAC PIŁSUDSKIEGO – Focha – Trębacka – Moliera – Senatorska – Miodowa – Krakowskie Przedmieście (powrót: Krakowskie Przedmieście – Królewska – PLAC PIŁSUDSKIEGO) – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – aleja Sikorskiego – Dolina Służewiecka – aleja Rodowicza – Bartoka – Surowieckiego – Romera – Herbsta – aleja KEN – Ciszewskiego – Roentgena – Płaskowickiej – NATOLIN PÓŁNOCNY

Z początkiem wakacji 2013 roku, z uwagi na zmniejszony budżet dla finansowania komunikacji miejskiej przez stołeczny Zarząd Transportu Miejskiego, trasa linii została ponownie skrócona… tym razem do relacji Ursynów <-> Mokotów z jednoczesnym przejęciem trasy likwidowanej linii zwykłej o nr „130”. Zupełnie nowa trasa przedstawiała się tak:

• RAKOWIECKA-SANKTUARIUM – Rakowiecka – Łowicka – Madalińskiego (powrót: Madalińskiego – Boboli – Rakowiecka – RAKOWIECKA-SANKTUARIUM.) – Rakowiecka – Puławska – Dolna – Sobieskiego – św. Bonifacego – aleja Sikorskiego – Dolina Służewiecka – aleja Rodowicza – Bartoka – Surowieckiego – Romera – Herbsta – Pileckiego – Roentgena – Płaskowickiej – NATOLIN PÓŁNOCNY

Od tego momentu linia jako stricte socjalna, była zawieszana na okres wakacyjny. Numer, który jeszcze na początku XXI wieku był jednym z elementów kręgosłupa komunikacji miejskiej Ursynowa z Traktem Królewskim, Śródmieściem, Żoliborzem i Bielanami, stracił kompletnie swoje magistralne znaczenie i został zdegradowany do roli autobusu spełniającego potrzeby socjalne mieszkańców Mokotowa i Ursynowa. Z końcem września 2018 roku ponownie skierowano ją na część Traktu Królewskiego zakańczając jej trasę na pl. Trzech Krzyży… wyglądała ona wówczas tak:

• PLAC TRZECH KRZYŻY – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – (…) – Płaskowickiej – NATOLIN PÓŁNOCNY (powrót: NATOLIN PÓŁNOCNY – Płaskowickiej – Roentgena)

W związku z rozpoczęciem sezonu wakacyjnego w 2022 roku, w czasie pandemii, linia została zawieszona i, co jest dużą kością niezgody pomiędzy społecznikami oraz mieszkańcami Ursynowa a Zarządem Transportu Miejskiego, po dziś dzień nie wróciła na stołeczne ulice, ale nadal funkcjonuje w układzie linii komunikacyjnych miasta… nie została oficjalnie zlikwidowana, dlatego pozwoliłem sobie na ten artykuł…