WARSZAWA: 75 lat funkcjonowania linii 102, 116 i 117

Dzień 14 maja obfituje w kilka rocznic związanych z uruchomieniem kilku linii w Warszawie. Dokładnie 75 lat temu – w 1949 roku – uruchomiono linie:
– 102 (HOTEL POLONIA -> PLAC SZEMBEKA)
– 116 (PLAC WILSONA -> PLAC TRZECH KRZYŻY)
– 117 (WERSALSKA -> PLAC UNII LUBELSKIEJ)

Co ciekawe, już wcześniej pojawiła się linia 102 w warszawskiej sieci. Od 14 listopada 1948 do 6 lutego 1949 kursowała na trasie:

PLAC ŻELAZNEJ BRAMY – Graniczna – Królewska – Marszałkowska (powrót: Marszałkowska – plac Bankowy – Przechodnia – PLAC ŻELAZNEJ BRAMY.) – plac Zbawiciela – Marszałkowska – plac Unii Lubelskiej – Puławska – Rakowiecka – RAKOWIECKA / ALEJA NIEPODLEGŁOŚCI

Powstała w ramach zmiany oznaczenia linii „H” w związku z reorganizacją systemu oznaczeń linii autobusowych wraz z przedłużeniem trasy na terenie Mokotowa. Jej końcem było połączenie z linią 103 i zmiana numeru na 113.

Jednak wróćmy do obecnej linii 102. Jej pierwsza trasa wyglądała następująco:

HOTEL POLONIA – Aleje Jerozolimskie – Marszałkowska – Żurawia – plac Trzech Krzyży – Nowy Świat – Aleje Jerozolimskie (powrót: Aleje Jerozolimskie – Bracka – Chmielna – Marszałkowska – HOTEL POLONIA.) – most i aleja Poniatowskiego – aleja Waszyngtona – Grochowska – PLAC SZEMBEKA

Linia też powstała w ramach zmian oznaczeń z literowych na cyfrowe – poprzednio linia „E”.
Dwa miesiące później zmieniono przystanek początkowy na nowy śródmiejski dworzec autobusowy, położony na płycie tunelu kolei średnicowej i zastępującego skasowany przystanek przed hotelem „Polonia”.
Kolejna większa zmiana znów była związana był z likwidacją przystanku początkowego w centrum miasta przed Dworcem Śródmieście. Skierowano linię do pętli trolejbusowej w pobliżu dzisiejszego ronda ONZ.
W maju 1961 roku sezonowo zawieszono kursowanie w dni świąteczne. Jednocześnie zwiększono częstotliwość kursowania linii tramwajowych 23 i 24. Jednak już październiku przywrócono status linii stałej. Rok później – znów w maju – ponowie wrócono do sezonowego charakteru linii do listopada 1962 roku.

Dopiero po 14 latach zdecydowano o zmianie trasy na drugim jej końcu na Pradze w celu stworzenia połączenia komunikacyjnego osiedla Młodych z resztą miasta.

EMILII PLATER (ŚWIĘTOKRZYSKA) – Emilii Plater – Świętokrzyska – Nowy Świat – Aleje Jerozolimskie – most i aleja Poniatowskiego – aleja Waszyngtona – Zakole – Wiatraczna (powrót: Wiatraczna – aleja Waszyngtona) – Szaserów – Garwolińska – Szklanych Domów – Wspólna Droga – OSIEDLE MŁODYCH (powrót: OSIEDLE MŁODYCH – Szaserów)

W 1978 nastąpiła kolejna zmiana trasy na prawobrzeżnej części Warszawy. Przedłużono trasę w celu usprawnienia obsługi komunikacyjnej rejonu Olszynki Grochowskiej.

EMILII PLATER (ŚWIĘTOKRZYSKA) – Emilii Plater – Świętokrzyska – Nowy Świat – Aleje Jerozolimskie – most i aleja Poniatowskiego – aleja Waszyngtona – Grenadierów – Podskarbińska (powrót: Podskarbińska – Międzyborska – aleja Waszyngtona) – Dwernickiego – Szaserów – Chłopickiego – PKP OLSZYNKA GROCHOWSKA

W maju 2002 roku zmieniono przystanek początkowy w Śródmieściu na Dworzec Centralny:

DWORZEC CENTRALNY – Emilii Plater (powrót: Emilii Plater – Aleje Jerozolimskie – aleja Jana Pawła II – DWORZEC CENTRALNY.) – Świętokrzyska – Kopernika – Tamka – most Świętokrzyski (powrót: most Świętokrzyski – Zajęcza – Dobra – Tamka) – Wybrzeże Szczecińskie – aleja Poniatowskiego – aleja Waszyngtona – Grenadierów – Podskarbińska (powrót: Podskarbińska – Międzyborska – aleja Waszyngtona) – Dwernickiego – Szaserów – Chłopickiego – PKP OLSZYNKA GROCHOWSKA

Rok 2013 to cięcia budżetowe w Zarządzie Transportu Publicznego. W związku z tym linia 102 przejęła zachodni odcinek trasy likwidowanej linii 151:

MŁYNÓW – Płocka (powrót: Płocka – Gostyńska – Obozowa – MŁYNÓW.) – Wolska – Skierniewicka – Siedmiogrodzka – Grzybowska – Królewska – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – Świętokrzyska – Kopernika – Tamka – most Świętokrzyski (powrót: most Świętokrzyski – Zajęcza – Dobra – Tamka) – Wybrzeże Szczecińskie – aleja Poniatowskiego – aleja Waszyngtona – Grenadierów – Podskarbińska (powrót: Podskarbińska – Międzyborska – aleja Waszyngtona) – Dwernickiego – Szaserów – Chłopickiego – PKP OLSZYNKA GROCHOWSKA

W dniu 1 sierpnia 2020 roku, doszło do skrócenie trasy do Śródmieścia w związku z oddaniem do eksploatacji trzech stacji linii metra M2 na terenie Woli. Odcinek Młynów – Śródmieście przejęła nowa linia 106.

EMILII PLATER – Emilii Plater – Twarda – plac Grzybowski – Królewska – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – Świętokrzyska – Kopernika – Tamka – most Świętokrzyski (powrót: most Świętokrzyski – Zajęcza – Dobra – Tamka) – Wybrzeże Szczecińskie – aleja Poniatowskiego – aleja Waszyngtona – Grenadierów – Podskarbińska (powrót: Podskarbińska – Międzyborska – aleja Waszyngtona) – Dwernickiego – Szaserów – Chłopickiego – PKP OLSZYNKA GROCHOWSKA
(W soboty, niedziele i święta: … – Królewska – plac Małachowskiego – Kredytowa – Jasna – Świętokrzyska (powrót: Świętokrzyska – Mazowiecka – plac Małachowskiego) – Kopernika – …)

W 2021 roku linia zmieniła swój charakter na linię okresową, kursującą w dni powszednie na okres wakacji. Od 9 czerwca linia wróciła do kursowanie we wszystkie dni i doszło do dużej zmiany trasy. Linię skierowano w rejon Dworca Wschodniego i stacji metra STADION w celu poprawy obsługi komunikacyjnej zabudowy wielorodzinnej powstającej na obszarze Kamionka. Na dotychczasowej trasie uruchomiono linię okresową 302.

METRO STADION NARODOWY – Sokola – Wybrzeże Szczecińskie – Zamoście – Sokola – Targowa (powrót: Targowa – Zamoyskiego – Sokola – METRO STADION NARODOWY.) – Zamoyskiego – Lubelska – Dworzec Wschodni (Lubelska) (pętla) – Bliska – Żupnicza – Chodakowska – Mińska – Stanisławowska – Terespolska – Mińska – Chrzanowskiego – Wiatraczna – Szaserów – Chłopickiego – PKP OLSZYNKA GROCHOWSKA

Od tego czasu nie nastąpiły większe zmiany trasy tej linii, poza sezonowymi zamknięciami w dni świąteczne ruchu na Krakowskim Przedmieściu oraz utrudnieniami w związku z różnymi remontami.

Kolejna nasza dzisiejsza jubilatka również powstała w związku ze zmianą z oznaczeń literowych na cyfrowe. Poprzednio była to linia „Ł”. Pierwsza jej trasa wyglądała następująco:

PLAC WILSONA – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – plac Bankowy – Marszałkowska – Królewska – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – PLAC TRZECH KRZYŻY

Między 1961 a 1964 rokiem, kursowanie tej linii w dni powszednie było zawieszane sezonowo na okres letni.

W 1967 roku w związku z likwidacją sieci trolejbusowej zmieniono część trasy linii 116. Przedłużono trasę na odcinku Piękna – pl. Unii Lubelskiej.

PLAC WILSONA – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – Muranowska – Bonifraterska – plac Krasińskich – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Bagatela – PLAC UNII LUBELSKIEJ (powrót: PLAC UNII LUBELSKIEJ – aleja Szucha – Aleje Ujazdowskie)

W 1972 roku nastąpiło połączenie z linią 140bis zgodnie z postulatami mieszkańców osiedla Sadyba. Obsługa była zapewniona przez 10 wozów krótkich w dzień powszedni i 4 wozy w dzień świąteczny (zajezdnia „Redutowa”) oraz 10 wozów krótkich w dzień powszedni i 3 wozy w dzień świąteczny (zajezdnia „Chełmska”).

PLAC WILSONA – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – Dawidowskiego – Słomińskiego – Bonifraterska (powrót: Bonifraterska – Muranowska – Andersa) – plac Krasińskich – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Królewska – plac Małachowskiego – Traugutta – Krakowskie Przedmieście (powrót: Krakowskie Przedmieście – Miodowa) – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – Limanowskiego – Konstancińska – KONSTANCIŃSKA

Rok 1976 to kolejne połączenie z inną linią. Tym razem 116bis wraz z przedłużeniem trasy na Żoliborzu.

BRĄZOWNICZA – Kwitnąca – Wólczyńska – Żeromskiego – Słowackiego – plac Wilsona – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – Dawidowskiego – Słomińskiego – Bonifraterska (powrót: Bonifraterska – Muranowska – Andersa) – plac Krasińskich – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – Limanowskiego – Konstancińska – św. Bonifacego – STEGNY

Kolejne wydłużenie trasy miało miejsce w 1976 roku na Chomiczówkę. Do czasu wykonania minimalnego zakresu robót drogowych umożliwiających dopuszczenie ruchu pieszego wzdłuż ul. Conrada oraz w obrębie nowej pętli jako przystanki krańcowe dla wysiadających i wsiadających obowiązywały przystanki na ul. Kwitnącej przy cmentarzu. Dopiero w grudniu formalnie zaczął obowiązywać kraniec Chomiczówka

W czerwcu 1996 roku doszło do dużych zmian na trasie linii 116
– przejęcie odcinka trasy linii 122 wraz z wprowadzeniem świątecznego objazdu Nowego Światu. – Skierowanie do obsługi osiedla Stegny nowej linii 119

CHOMICZÓWKA – Conrada – Wólczyńska – Żeromskiego – Słowackiego – plac Wilsona – Mickiewicza – plac Inwalidów – Mickiewicza – Andersa – Dawidowskiego – Słomińskiego – Bonifraterska (powrót: Bonifraterska – Muranowska – Andersa) – Miodowa – Krakowskie Przedmieście – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Aleje Ujazdowskie – Belwederska – Sobieskiego – aleja Wilanowska – Przyczółkowa – WILANÓW
(W soboty, niedziele i święta: … – Krakowskie Przedmieście – Świętokrzyska – Marszałkowska – Aleje Jerozolimskie – Bracka – plac Trzech Krzyży (powrót: plac Trzech Krzyży – Nowy Świat – Aleje Jerozolimskie) – Aleje Ujazdowskie – …)

W 2008 wprowadzono dodatkowe skrócone szczytowe kursy w celu poprawy połączenia osiedla Chomiczówka ze stacją metra MARYMONT. Likwidacja tych dodatkowych skróconych kursów nastąpiła w 2009 roku w związku ze skierowaniem przez ul. Żeromskiego linii 112.

Od tego czasu nie nastąpiły większe zmiany trasy tej linii, poza sezonowymi zamknięciami w dni świąteczne ruchu na Krakowskim Przedmieściu oraz utrudnieniami w związku z różnymi remontami.

Trzecia jubilatka to również efekt zmian z linii literowych na cyfrowe – z linii „P”. Jej trasa była następująca:

WERSALSKA – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Mokotowska – plac Zbawiciela – Marszałkowska – PLAC UNII LUBELSKIEJ

W związku z uruchomieniem nowej trasy tramwajowej na Służewiec linia 117 przejęła części tras linii 111 i 134

WERSALSKA – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Nowy Świat – plac Trzech Krzyży – Żurawia – Krucza – Mokotowska – plac Zbawiciela – Marszałkowska – plac Unii Lubelskiej – Puławska – Madalińskiego – Wołoska – Racławicka – Żwirki i Wigury – 17 STYCZNIA

W 1962 część trasy została przejęta przez linię 114 w rejonie Okęcia

WERSALSKA – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Krucza – Mokotowska – plac Zbawiciela – Marszałkowska – plac Unii Lubelskiej – Puławska – Madalińskiego – Wołoska – WOŁOSKA

Rok 1973 to przedłużenie trasy na terenie Gocławia. Obsługa przez 12 autobusów przegubowych z zajezdni „Woronicza” oraz 12 autobusów przegubowych z zajezdni „Ostrobramska”.

AFRYKAŃSKA – Egipska – Ateńska – Brukselska – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Marszałkowska – plac Konstytucji – Waryńskiego – Polna – Mokotowska – Waryńskiego – Puławska (powrót: Puławska – plac Unii Lubelskiej – Marszałkowska – plac Zbawiciela – plac Konstytucji) – Madalińskiego – Wołoska – WOŁOSKA

W związku z likwidacją pętli AFRYKAŃSKA trasa linii została przedłużona w lutym 1990 roku, natomiast w grudniu przedłużono ją na drugim końcu na terenie Mokotowa

GOCŁAW – Bora-Komorowskiego – Egipska – Ateńska – Brukselska – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Marszałkowska – plac Konstytucji – Waryńskiego – Nowowiejska – Polna – Waryńskiego – Puławska (powrót: Puławska – plac Unii Lubelskiej – Marszałkowska – plac Zbawiciela – plac Konstytucji) – Madalińskiego – Wołoska – Domaniewska – Modzelewskiego – aleja Wilanowska – WILANOWSKA

W 2002 doszło do przejęcia odcinka trasy likwidowanej linii 165 w celu poprawy obsługi komunikacyjnej osiedli zlokalizowanych w rejonie al. Wilanowskiej oraz ciągu Wałbrzyska – al. Lotników oraz zastąpienie na odcinku Woronicza – Metro Wilanowska przez linię 107.

GOCŁAW – Bora-Komorowskiego – Egipska – Ateńska – Brukselska – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Marszałkowska – plac Konstytucji – Waryńskiego – Puławska (powrót: Puławska – plac Unii Lubelskiej – Marszałkowska – plac Zbawiciela – plac Konstytucji) – Madalińskiego – Wołoska – aleja Wilanowska – aleja Lotników – Wałbrzyska – Nowoursynowska – Dolina Służewiecka – aleja Wilanowska – Przyczółkowa – WILANÓW

Linia 117 również padła „ofiarą” cięć budżetowych w 2013 roku. Zmiany jakie dotknęły tą linię były następujące:
– wycofanie z Mokotowa i Wilanowa i skrócenie do relacji Gocław – Dw. Centralny w celu wyeliminowania nieregularności kursowania na dotychczasowej długiej trasie.
– korekta trasy na terenie Gocławia w celu zastąpienia likwidowanej linii 151
– zastąpienie na Mokotowie przez linię 138, a w Wilanowie przez linię 317

GOCŁAW – Bora-Komorowskiego – Jugosłowiańska – Meissnera – Bora-Komorowskiego – Egipska – Ateńska – Brukselska – Paryska – Francuska – aleja i most Poniatowskiego – Aleje Jerozolimskie – Emilii Plater – DWORZEC CENTRALNY (DWORZEC ŚRÓDMIEŚCIE)

Od tego czasu nie nastąpiły większe zmiany trasy tej linii poza utrudnieniami w związku z różnymi remontami.