Dzisiaj chciałbym co nieco opowiedzieć o kolejnym pojedynczym zespole trakcyjnym, który wyjechał z bydgoskiej Pesy. Jednostka była użytkowana – nie bez przygód – w województwie łódzkim, ale obecnie skończyło się jej dopuszczenie do ruchu, producent ją odkupił i stoi teraz gdzieś w Pesie. A chodzi o jednostkę Pesa Acatus, czyli ED59.
Pesa po wyprodukowaniu jednostki EN95 stanęła w 2005 roku do przetargu zorganizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. Zamówiono jedną jednostkę trójczłonową. Producent jednak, w celach testowych przed kolejnym zamówieniem (dla PKP Przewozy Regionalne), na koszt własny wykonał pojazd czteroczłonowy. To zmniejszyło koszt homologacji dla obu pojazdów.
Plany tego pociągu powstały jednak znacznie wcześniej, bo już w 2004. Warunki techniczne otrzymano 6-go września. Projekty koncepcyjne zaprezentowano 4 lutego 2005. Po wybraniu konceptu do dalszych prac zajęto się wizualizacjami, dokumentacją i rysunkami. Wzornictwo ustalono w listopadzie, a wnętrze zakończono opracowywać w lutym 2006. Szkielet nadwozia pociągu wykonał Autosan w Sanoku.
Jednostka jeszcze w stanie czteroczłonowym była testowana najpierw na trasie Bydgoszcz – Laskowice Pomorskie (01-03 kwietnia 2006), później na torze doświadczalnym w Węglewie (07-21 kwietnia 2006). Zaś w czasie prób na CMK (28 kwietnia 2006) pociąg uzyskał prędkość 175 km/h.
Urząd Transportu Kolejowego dopuścił do ruchu obie wersje w dniu 30 maja 2006. Jednostkę przekazano do Łódzkiego Zakładu Przewozów Regionalnych dzień wcześniej, uprzednio odłączając jeden człon.
Jednostka ta to trójczłonowy jednoprzestrzenny skład o układzie członów s+d+s. Zastosowano klasyczny układ siedzeń 2+2 z przejściem w środku.
Jednostka została skierowana do obsługi tras Łódź Fabryczna – Sieradz i Łódź Fabryczna – Skierniewice. Sporadycznie można było ją też spotkać na innych liniach, np. Łódź Kaliska – Kutno. Od 01 czerwca 2009 jednostkę skierowano do obsługi pociągów InterREGIO relacji Łódź Fabryczna – Warszawa Wschodnia.
Jednostkę w 2011 roku odstawiono do Idzikowic ze względu na brak naprawy rewizyjnej. Na decyzję o przyznaniu prawa do tej naprawy Pesie (w sposób bezprzetargowy, bo tylko ten zakład mógł wykonać rewizję) pociąg oczekiwał dwa lata – do marca 2013. Całość miała zająć miesiąc jednak nie zrobiono nic. W czerwcu tego samego roku pojawiło się zapewnienie, że w lipcu jednostka przejdzie tą naprawę, ale przedłużające się negocjacje co do zakresu i ceny naprawy spowodowały, że znowu nie zrobiono nic. Po zmianie sposobu finansowania, w wyniku którego Przewozy Regionalne – pierwotnie mające zapłacić za naprawę ze środków własnych – dostały dotację z województwa na wykonanie tej naprawy, w grudniu pociąg w końcu trafił do warsztatu Pesy. Przy okazji jednostka została przemalowana w barwy województwa łódzkiego oraz doposażone w Wi-Fi. Miała wrócić na tory w kwietniu 2014, ale producent się nie wyrobił. Kolejnym terminem powrotu do służby miał być 2 czerwca. Niestety, jednostka wprawdzie manewrowała już pod peron stacji Łódź Kaliska, gdy nagle tuż przed peronem odmówiła posłuszeństwa. Naprawa zajęła trzy dni i 5 czerwca 2014, ponad 3 lata po odstawieniu, ED59 znów zaczął wozić pasażerów. Skierowano go do obsługi trasy Łódź – Skierniewice.
Pociąg długo nie pojeździł. 30 kwietnia 2016 roku wygasło dopuszczenie do ruchu „Acatusa”. Jednostka – paradoksalnie zupełnie sprawna – została odstawiona. W czerwcu tego samego roku została rozpoczęta od nowa procedura homologacyjna. Rok później nadal trwały procedury, choć Urząd Marszałkowski zapewniał, że prace są zaawansowane. Tymczasem 2 kwietnia 2020 Urząd Marszałkowski podjął uchwałę o sprzedaży Acatusa. Jednostkę odkupiła Pesa (maj 2021) i od tamtej pory pociąg stoi na torach odstawczych bydgoskiego producenta. Jaka będzie jego przyszłość – trudno powiedzieć.
ED59 wprawdzie wyszedł tylko w jednym egzemplarzu, ale niedługo później Pesa wyprodukowała dla Przewozów Regionalnych 14 jednostek ED74 o podobnych parametrach co Acatus. Wprawdzie bydgoski producent oferuje pojazdy Acatus II i Acatus Plus, ale z oryginalnym Acatusem wspólną mają tylko nazwę, a konstrukcyjnie to są uboższe wersje serii ELF. Na koniec dane techniczne Acatusa:
Typ: 13WE
Producent: Pesa Bydgoszcz
Silniki: 4 x DKLBZ 3112-4A (asynchroniczne)
Moc ciągła: 2000 kW
Prędkość konstrukcyjna: 160 km/h
Maksymalna prędkość eksploatacyjna: 140 km/h
Masa służbowa: 105 t
Długość: 63 m
Liczba miejsc siedzących: 157+4
Liczba miejsc ogółem: 350
