W zeszłorocznym artykule napisałem, że zainteresowanie zachowaniem starych pojazdów transportu publicznego jest w Rumunii bardzo niskie. Dlatego liczba pojazdów historycznych jest bardzo mała. Z tego powodu, każdy wysiłek podjęty w kierunku jej zwiększenia zasługuje na uznanie.
Celem tego artykułu jest przybliżenie historii jednego z takich pojazdów. To kultowy model rumuńskiego trolejbusu, Rocar 217E. Jest on częścią szerokiego asortymentu taboru trolejbusów o 17 metrach długości, złożony z DAC 117E/EA, DAC (ROCAR) 217E și DAC (ROCAR) 317E.
Pojazdy te były produkowane w latach 1979-1998 w fabryce Autobuzul, nazwanej ROCAR po upadku komunizmu. Wszystkie trolejbusy tej marki, łącznie z tymi o długości 12 metrów, były bardzo popularne w Rumunii. Jeździły we wszystkich miastach, w których były sieci trolejbusowe: Baia-Mare, Braszów, Bukareszt, Constanța, Kluż-Napoka, Galați, Iași, Mediaș, Piatra-Neamț, Satu-Mare, Sibiu, Slatina, Suceava, Târgoviște, Târgu-Jiu, Timișoara i Vaslui.
Ciekawe wydaje się pytanie: Dlaczego te trolejbusy były na początku produkowane pod nazwą DAC, a potem Rocar? Otóż przedsiębiorstwo budowy maszyn Autobuzul, znajdujące się w Bukareszcie i specjalizujące się w produkcji autobusów i trolejbusów pod marką DAC, stało się 1 grudnia 1990 roku spółką akcyjną ROCAR SA. Od 1991 roku wszystkie pojazdy produkowane dotychczas przez ten zakład otrzymały nowy znak towarowy ROCAR.
Model 217E został stworzony pod koniec lat osiemdziesiątych, jako nowa wersja trolejbusu 117E. Różni się od niego kilkoma modyfikacjami, jak na przykład usunięcie skrzynki styczników za kabiną kierowcy. Poza tym, jest wyższy. Opcjonalnie, niektóre egzemplarze wyposażano w chopper i blok logiczny sterujący. Poza Rumunią, można je było zobaczyć w Ukrainie, w wielkich miastach takich jak Kijów i Charków.
Inny wariant 317E (wyposażany w chopper, blok logiczny sterujący i sprzęt pozwalający zaoszczędzić energię elektryczną nawet do 30%) był głównie eksportowany do Bułgarii. W sumie 140 pojazdów trafiło do miast: Sofia, Stara Zagora, Kazanlâk, Pernik, Plovdiv i Varna.
Kiedyś, wszechobecny w Rumunii, trolejbus 217E był stopniowo wycofywany z ruchu. Zastępowano go nowymi modelami, albo po prostu likwidowano całą sieć, jak to miało miejsce na przykład w Suceavie czy w Târgoviște. Jesienią 2021 roku, decyzję o wycofaniu tego modelu podjęły władze miasta Târgu Jiu – ostatniego, w którym jeździły 217E. Zostały one zastąpione przez 35 trolejbusów Solaris Trollino (17 wyposażonych w sprzęt Škoda bez pozwolenia na jazdę poza siecią, 18 wyposażonych w sprzęt Medcom zapewniający autonomię jazdy). To wydarzenie zapoczątkowało wyścig o uratowanie jak największej liczby starych trolejbusów.
Wkrótce pojawiło się zainteresowanie ich zakupem. W rezultacie, jeden pojazd uzyskało miasto Iași – został on włączony do kolekcji pojazdów historycznych przewoźnika CTP Iași. Drugi zakupiono dla muzeum komunikacji miejskiej Corneliu Miklosi z Timișoara, gdzie są już zachowane dwa lokalne trolejbusy tego typu. Trzeci pojazd zachował sam przewoźnik Transloc z Târgu-Jiu, a ostatni czwarty zakupiło dwóch entuzjastów komunikacji miejskiej. Obecnie w Rumunii jest 6 takich trolejbusów, do których można doliczyć jeden w Ukrainie, zachowany w muzeum komunikacji miejskiej w Kijowie.
Dalej prezentuję kilka szczegółów i zdjęć trolejbusu numerowannego 104 (numer rejestracyjny 0108) kupionego przez pasjonatów. Ten egzemplarz został wyprodukowany w roku 1994 i zaczął normalną eksploatację 20 czerwca 1995 r. W październiku 2023 r. udało się przetransportować go do nowego domu, Muzeul Automobilului Românesc (Rumuńskie Muzeum Motoryzacji), z miejscowości Câmpulung, położonej u podnóża Karpat.
Choć mało znane poza granicami państwa, rumuńskie miasto Câmpulung ma wielkie znaczenie dla krajowego przemysłu samochodowego. To właśnie tam znajdowała się fabryka ARO, produkująca pojazdy terenowe w latach 1957–2003.
Rumuńskie Muzeum Motoryzacji to prywatna inicjatywa lokalnej rodziny, której udało się zgromadzić ogromną kolekcję pojazdów rumuńskich producentów, zwłaszcza z okresu komunizmu. Jeśli pasjonujecie się pojazdami i macie przed sobą drogę przez Rumunię do Bukaresztu lub do górskich kurortów w dolinie Prahova, warto wybrać się do tego muzeum. Niektóre eksponaty są unikatowe.
Jak widać na zdjęciach, stan trolejbusu stopniowo się pogarsza. Małe muzeum z Campulung nie ma ani optymalnych warunków konserwacji ani środków finansowych na jego utrzymanie. Z tego powodu właściciele pojazdu mają nadzieję, że w przyszłości jedno z dużych miast Rumunii, Bukareszt lub Kluż-Napoka, otworzy muzea transportu publicznego i przejmie w posiadanie trolejbus. Obecnie w Bukareszcie powstała inicjatywa przekształcenia części zajezdni tramwajowej Victoria w muzeum. Jest ona jeszcze na wczesnym etapie.
Mam nadzieję, że wysiłki mające na celu uratowanie trolejbusu 217E nie poszły na marne i w nadchodzących latach znajdzie się dla niego stała siedziba.
Dane techniczne trolejbusu:
Producent: ROCAR S.A.
Model: 217E
Miejsce produkcji: Bukareszt
Rok produkcji: 1994
Właściciele: 1995-2023 Transloc Târgu Jiu, od 2023 dwóch miłośników transportu
Silnik: TN 81
Moc silnika: 175 kw
Liczba drzwi: 4 pary
Układ drzwi: 2-2-2-2
Długość: 16578 mm
Szerokość: 2500 mm
Wysokość: 3585 mm
Liczba miejsc siedzących: 38
Liczbę miejsc stojących: 156
